İzmir’de Yağmur Suyu Hasadı Başladı…

Bilindiği üzere İzmir Büyükşehir Belediyesi dirençli kentler yaratma vizyonu çerçevesinde İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliğinde yapılan bir düzenleme ile iklim krizine karşı, azalan su kaynaklarını daha verimli kullanmak ve kuraklıkla mücadele etmek için yeni önlemler almıştı. Yeni mevzuat değişikliği ile İzmir’de 1.000 m²’nin üzerindeki büyük parsellerde yağmur suyu hasadı ile 60.000 m²’nin üzerindeki yapılarda yeşil çatı uygulaması zorunlu kılınmaya başlamıştı.

Yağmur suyu hasadı sistemlerinde depolanan yağmur suyu ihtiyaç duyulan su miktarına göre tuvalet rezervuarları, temizlik, yeşil alan sulama, araç yıkama, iç mekan ısıtma, endüstrilerde proses suyu vb. olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılabilmektedir. Toplanabilir yağmur suyu miktarı ile karşılanabilecek su ihtiyacına bağlı olarak kullanım alanı belirlenebilmektedir. İhtiyaçtan fazla olan ve depolanamayan yağışlar kanalizasyona deşarj edilmekte; su ihtiyacından daha az yağış geldiği durumlarda ise sistem şebeke suyu ile desteklenebilmektedir.

Kentleşme ile birlikte geçirimsiz yüzeylerin artması, suyun doğal döngüsünü bozarak; taşkın olayları, su kirliliği ve yeraltı suyu miktarında azalma gibi birçok problemi beraberinde getirmektedir. Kentleşmenin su kaynakları üzerine olumsuz etkilerini engellemek ve ekosistemlerin sürdürülebilirliğinden ödün vermeden, ekonomik ve sosyal refahı eşit bir şekilde maksimize etmek için kentimizde çeşitli sürdürülebilir kentsel su yönetimi uygulamaları geliştirilmiştir.

Yağmur suyu hasadı sistemlerinin tasarlanmasında yağışın alansal dağılımı ve miktarı oldukça önemlidir. Hasat edilebilecek toplam yağmur suyu miktarının hesaplanmasında yapının bulunduğu bölgedeki Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne ait en yakın meteoroloji gözlem istasyonu seçilerek aylık ortalama yağış verileri kullanılmaktadır. Hasat edilebilir yağmur suyu hesabında 3 parametre kullanılmaktadır. Toplam çatı alanı, bölgeye düşen ortalama yağış miktarı ve çatının türüne göre sahip olduğu akış katsayısı ile toplanabilir yağmur suyu miktarı hesaplanabilmektedir.

18.09.2021 tarih ve 31602 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İzmir Büyükşehir Belediyesi, İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesine eklenen üçüncü fıkrasında; “Yağmur suyu toplama tankı hacim hesap yöntemine ve kullanım alanlarına ilişkin İZSU Genel Müdürlüğünün düzenlemelerine uyulur.” hükmü getirilmiştir. Bu kapsamda ilimiz genelinde koordinasyon ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla yağmur suyu toplama tankı hacim hesap yöntemine ve kullanım alanlarına ilişkin usul ve esaslar İZSU tarafından hazırlanmış ve uygulamaya geçirilmiştir.

4 Mayıs 2023 tarih ve 32180 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2023/9 no’lu Cumhurbaşkanlığı Genelgesiyle Su Verimliliği Seferberliği sürecinde, Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda, ‘Su Verimliliği Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2023-2033) hazırlanmış, tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca bu eylem planının dikkate alınması istenmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen İklim Değişikliğine Uyum çalışmaları kapsamında; Su Kaynaklarında İklim Değişikliğine Uyum Projesi’nde hazırlanan broşür ve rehber dokümanlardan “Yağmursuyu Hasadı Rehber Dokümanı” nda, yağmur suyunun kullanılacağı alanda günlük su ihtiyacı ile yağmursuyu potansiyeli kıyaslanması, küçük olan değerin dikkate alınarak en az 3 gün depolanacak şekilde depo hacminin belirlenmesi öngörülmüştür. Bu yöntem ile, hesaplama yapıldığında belirlenen depo hacminin deponun yapımı, işletimi ve kullanım amacına hizmet etmesi yönleriyle daha uygun olacağı öngörülmüş, yağmur suyu toplama tankı hacim hesap yöntemine ve kullanım alanlarına ilişkin “Uygulama Esası” İZSU tarafından revize edilmiş ve ilgili tüm kurum ve kuruluşlara iletilerek 10.01.2024 tarihinden itibaren uygulamaya başlanmıştır.

Yenilenen uygulama esası ile birlikte geçen sene alınan ortalama yağışın en fazla olduğu ay yani Aralık ayının tamamı yerine 3 gün depolama imkanı getirilmesi, yağmur suyu depo hacmi 1/10’una düşmesi anlamına gelmektedir. Bu sayede parsele tam oturan konutların bodrum katına yapılmak zorunda kalan depoların taşkan sisteminde meydana gelebilecek bir tıkanıklık ya da arızada otopark alanında bulunan araçlar su altında kalarak ciddi zarar görmesi riskini de minimum düzeye indirgemiştir. Yatırımcı talebi ile yeşil bina tasarlayacak olan SMM’ler tarafından LEED, BREAM ya da DGNB gibi yeşil bina sertifikasyonuna başvurulacak olan yapılar için tüm ayın yağış miktarı depolanabilir. Yenilenen uygulama esası minimum standardı belirlemiş olup SMM’lerin esnek bir şekilde proje tasarlamasına imkan vermektedir. Makine mühendisleri odası İzmir Şubesi olarak mekanik tesisat komisyonu bünyesinde kurulan yağmur hasadı çalışma grubu olarak İngiliz standardı “BS 8515:2009 Rainwater harvesting systems. Code of practice” incelenerek içindeki hesap yöntemlerinde geçen min. 3 gün depolama yapılması hususunu İZSU ve İzmir Büyükşehir Belediyesine taşıyarak katkıda bulunmuştur.