Atıksu Arıtma Çıkış Sularının Geri Kazanımı

Kanalizasyon hatları ile toplanan atıksu sular, Biyolojik ve İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesislerinde arıtılmakta, herhangi bir amaç için kullanılmayıp, alıcı ortama verilmekte, kirlenmiş sulara karışarak denize dökülmektedir. Özellikle büyük kentlerimizde (İstanbul, Ankara gibi) 1.000.000 m³/günü bulan %90-95’i temizlenmiş arıtma çıkış suyu değerlendirilememektedir. Akarsulara karışan sular kirlendiği gibi, tarımda kontrolsüz bir şekilde kullanılmakta, halk sağlığını tehdit etmekte, maalesef ilgili kamu kuruluşları kirlenmiş suların kullanılmasını engelleyememektedir.

Atıksu arıtma çıkış suları her ne kadar %90-95 temizlenmiş olsalar da, içerisinde insan ve çevre sağlığına zararlı mikrobiyolojik ve inorganik atıklar olacaktır. İlave ileri arıtma sistemleri ile çıkış sularının kontrollü olarak kullanılabileceği yerleri sıralayacak olursak;

• Atıksu Arıtma Tesislerinde proses ve yıkama suyu olarak kullanım. Atıksu arıtma çıkış suyu, çalışanlara teması ve maruziyeti engellenerek, susuzlaştırma ünitesinde (dekantör, belt filtre, filtre preste vb.) proses suyu ve havuzlarda temizlik suyu olarak kullanılabilir. Çıkış suyunun yaklaşık %1’i bu şekilde değerlendirilebilir.
• Orman yangınlarında kullanım. Arıtma çıkış suyu, ilgili Orman İl Müdürlüğünün de uygun göreceği bir ileri arıtma tekniği ile arıtılarak orman yangınlarında ve soğutma işleminde kullanılması için, istenilen konumda, büyüklükte ve arazöz ve/veya helikopter ile suyun alınmasına uygun havuzlarda biriktirilmesidir. Yangın söndürmede kullanılacak arıtma suları, asgari kum filtresinden geçirilip, klorlama yapılmalıdır.

• Sanayide proses veya soğutma suyu olarak kullanım. Enerji santralleri, demir çelik sanayi, metal ve otomotiv sanayi, gıda, tekstil, yapı malzemeleri gibi sanayi tesislerinde proses yada soğutma suyu olarak kullanılabilir. Buna örnek olarak Kocaeli Belediyesi İSU gösterilebilir. İSU, arıtma suyunu sanayide kullanarak, 2022 yılı içerisinde 14,5 milyon m³ arıtma suyunu geri kazanmıştır. Sanayi kullanımında kullanılacak olan sular, asgari kum filtresinden geçirilip, klorlama yapılmalıdır. Suyun kullanılacağı yere göre daha ileri arıtma teknikleri de uygulanabilir.

• Yeşil alan sulamada kullanım. Belediyeler, refüj, kavşak düzenlemesi ve insan kullanımına nispeten uzak olan yeşil alan uygulamalarında arıtılmış atık suları kullanabilir. Buna örnek, Konya Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi KOSKİ’nin yapmış olduğu Mor Şebeke Uygulaması verilebilir. Konya’da arıtılmış çıkış suyu, kum filtrasyonu, ön klorlama, son klorlamadan geçirilip, pompa istasyonu ve mor şebeke hattı ile şehrin birçok bölgesindeki refüj ve kavşaklardaki yeşil alanlar damlatma tekniği ile sulanmaktadır. 2022 yılında yaklaşık 250.000 m³/yıl arıtılmış su bu yolla değerlendirilmiştir. Yeşil alan sulamalarında kullanılacak arıtma çıkış sularının da asgari yavaş kum filtrasyonundan ve klorlamadan geçmesi gerekmektedir.

• Tarımda kullanım. Tarım ve Orman Bakanlığının tarımda kullanılacak sular ile ilgili yönetmelik şartlarını sağlamak zor ve bu suların halk sağlığı için tehdit oluşturabilecek olması nedeni ile belediyeleri, arıtılmış atıksuyun tarımda kullanıma verilmesinden kaçınmaktadır. Ayrıca, daha ileri arıtma teknikleri gerektiğinden, pahalı ve sürecin sürekli takibi gerekmektedir. Belediyeler, bu suların tarımda kullanıma uygun hale getirilmesi için ilgili bakanlık ve paydaşlarla projeler geliştirmesi ve bu suların kullanımını sağlaması gerekmektedir. Arıtma çıkış sularının tarımda kullanılması için kullanım yerine göre kum filtrasyonundan ultrafiltrasyona kadar arıtmak gerekebilir. Hangi üründe ne kadar arıtma yapılacağı yönetmeliklerle belirlenmiştir.

• Şebeke suyu olarak kullanım. Nanofiltrasyon ve ters ozmoz gibi çok ileri arıtma teknikleri uygulanarak arıtma çıkış suları şebeke sularına çevrilmektedir. Nanofiltrasyon ve ters ozmoz uygulamaları pahalı sistemler olduğu için ülkemizde sadece sanayi sektöründe proses uygulamalarında var.

Su, hayatın devamında ki en önemli bileşendir. Temiz suya ulaşmanın gittikçe zorlaştığı günümüzde, her damla suyun önemi vardır. Sadece kamu yaklaşımı ile değil, bireylerinde konunun hassasiyetini anlayıp, suyu sahiplenmesi gerekmektedir.

Kaynaklar

• SKKY, 1991. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği, 20748 sayılı Resmi Gazete, Ankara.
• SKKY, 2004. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, 25687 Sayılı Resmi Gazete, Ankara.
• Arıtılmış Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanımı: İznik Örneği, Sümeyye ADALI, Melike YALILI KILIÇ, Uluslararası Biyosistem Mühendisliği Dergisi Uluslararası Biyosistem Müh Der 1(1):12-23, 2020
• Evsel Nitelikli Atıksu Arıtma Tesisi Çıkış Sularının Tarımsal Sulamada Kullanılabilirliği, Züleyha BİNGÜL, Aysun ALTIKAT, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 7(4): 69-75, 2017
• Koski Faaliyet Raporu 2022
• İSU 2022 Faaliyet Raporu