Uzayda mahsur kalan astronotlara ne oluyor?

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) sekiz günlüğüne uzaya giden iki astronotu dokuz ay Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) mahsur kaldıktan sonra 18 Mart’ta Dünya’ya dönüş yolculuğuna başladı.

Deneme uçuşu için Boeing’in yeni Starliner uzay aracı ile ISS’ye doğru 5 Haziran’da yola çıkan Sunita Williams ve Butch Wilmore’un birkaç gün içinde dönmesi planlanıyordu. Ancak arızalar nedeniyle dönemediler.

Bu, astronotların uzayda mahsur kaldığı ilk görev değil.

Peki uzayda uzun süre kalan astronotlara ne oluyor?

Starliner uzay aracına ne oldu?

NASA yetkilileri, Starliner’ın mekiğindeki itici takımlarda sızıntı tespit ettiklerini, bazı roket motorlarının da çalışmadığını açıkladı.

Mühendisler, yeryüzünde yapılan testlere rağmen yaşanan sorunların nedenini anlamaya çalıştı.

Uzayda ve yörüngede yapılan testlerde motorların çalışıyor olması ise kafaları iyice karıştırdı.

Teknik sorunlar yaşayan kapsül, astronotların dönüşü için çok riskli bulundu.

Starliner 7 Eylül’de mürettebatsız bir şekilde Dünya’ya geri döndü.

Astronotların da SpaceX Crew Dragon ile Şubat’ta geri dönmeleri planlandı.

Ancak bazı teknik sorunlar nedeniyle bu plan da ertelenmek zorunda kaldı.

Hangi koşullarda kaldılar?

Aslında Starliner mahsur kalmak için çok da kötü bir yer değildi.

Space Boffins podcastine konuk olarak 2020-2021 yılları arasında Starliner’da geçirdiği altı aylık görevi nasıl tamamladığını anlatan NASA astronotu Victor Glover, araçta “yedi yatak odası ve üç banyo” olduğunu söyledi.

Araçta su kaynakları bol ve yakın zamanda tüketim maddelerine takviye amacıyla yapılan bir uzay görevi sonrası gıda kaynağı da gereğinden bile fazla.

Aracın içi biraz kalabalık olsa da, astronotların camdan gördükleri Dünya manzarası muazzam.

Uzay görevlerini takip eden Florida merkezli haber sitesi SpaceUpClose’un kurucusu Ken Kremer, “Oradaki astronotlar gayet mutlu. Çoğu insan mahsur kaldıklarını düşünüyor ama durum öyle değil” diyor.

Kremer, “Yaşanan sorunları küçümsemiyorum ama zaten bu misyon en başta da sekiz gün olarak hesaplanmış olamazdı. İki astronot da daha önce altı aylık görevlerde yer aldılar ve bu defa daha uzun bir görev için yollanmaları gerekirdi” diye açıklıyor.

Çoğumuz yolculuğumuz iptal olduğunda ya da hava alanındayken uçuşumuz ertelendiğinde öfkeleniyoruz.

Bu gibi beklenmedik durumlar için dünyadaki en hazırlıklı insanlar ise bu konuda eğitimli olan astronotlar.

Glover, astronotları “profesyonel risk alıcılar” diye nitelendiriyor.

Williams ve Wilmore da NASA’nın en deneyimli astronotları arasında.

İkisi de uzmanlıklarını Starliner’ı testlere tabii tutarak kullanıyor ve bu koşullar altında ellerinden gelenin en iyisini yapıyorlar.

Astronotlar uzay istasyonunun bakımını üstlenmekle kalmayıp, uzay giysilerini tamir ediyor, bilimsel deneyler yapıyorlar. Paris’teki Olimpiyatları bile takip ettiler.

Uzay aracının içindeki işleyişi iyi bildikleri için de gıda kaynaklarının yönetilmesinden ekipmanların bulunduğu rafların derin temizliğine pek çok görevi üstlenebiliyorlar.

Normalde uzay istasyonunda astronotların ter ve idrarı yeniden dönüştürülerek içme suyu üretiliyor ancak son arızalar nedeniyle idrarları depolamak zorunda kaldılar.

Bu da zaten iki ek astronot yüzünden kalabalık olan uzay aracını daha da sıkışık hale getirdi.

Astronotlar Williams ve Wilmore, yanlarında getirdikleri yedek parçalar ve takviye amaçlı ek ekipmanlarıyla beraber sistemin tamir edilmesini bekliyorlar.

Bu gibi beklenmedik durumların nadiren trajediye dönüştüğü uzay istasyonundaki herkes, gösterdikleri profesyonel yaklaşımla istasyonun başarısını da ortaya koydu.

Kasım 2000’den bu yana istasyonun hiç boş kalmadığını da unutmamak gerek.

Astronotlar tehlikede mi?

Starliner’daki arızalara ilişkin incelemeler devam ederken, Sunita Williams ve Butch Wilmore’un durumu herhangi bir paniğe neden olmuyor.

NASA’nın birkaç hafta içinde uzay aracını mürettebatlı ya da mürettebatsız eve geri uçurma konusunda nihai kararı vermesi bekleniyor.

Öte yandan ikili Eylül ayında Dünya’ya dönmeyi başarsa da, özellikle Ay ve ötesine çok daha gelişmiş uzay araçlarıyla görevler düzenlenmesi beklenirken, gelecekte bu tarz beklenmedik olayların yeniden yaşanması olası.

1972’den beri Dünya yörüngesinin ötesine yapılacak ilk görev için Artemis 2’nin pilotluğunu yapması planlanan Victor Glover, “Yaptığımız iş sanki rutin bir görevmiş izlenimi verirsek, hem kamuya hem de mesleğimize kötülük yapmış oluruz. Gelecekte Starliner’ı 10’uncu kez uçurduğumuzda da görevimiz bugünkü kadar karmaşık ve zor olacak” diyor.

Kaynak

https://www.bbc.com/turkce/articles/c5yk7llyr38o