
414. Bülten’den
Denetimsizlik ve İhmal; Kartalkaya Yangını Bolu Kartalkaya kayak merkezindeki Grand Otel’de çıkan yangında 78 kişi hayatını kaybetti. Bu büyük felaket Türkiye’de yangın güvenliği kontrol ve […]
Denetimsizlik ve İhmal; Kartalkaya Yangını Bolu Kartalkaya kayak merkezindeki Grand Otel’de çıkan yangında 78 kişi hayatını kaybetti. Bu büyük felaket Türkiye’de yangın güvenliği kontrol ve […]
Amaç ve yöntem: Üyelerimiz arasında 2024 yılı içerisindeki maaş dağılımını incelemek ve 2025 maaş bekletilerini gözlemlemek amacıyla 10 sorudan oluşan bir anket, internet ortamında paylaşılarak […]
Osmaniye’deki Esenevler, Adnan Menderes ve Rahime Hatun mahallelerinde büyük hasar var. 700’ün üzerinde kayıp, 250’den fazla yıkılmış bina ve devam eden enkaz kaldırma işlemleriyle karşı […]
1 GİRİŞ Kullanım amaçları ve şartları, genel risk içerikleri, yangın sırasında çalışanların ve konukların yapacakları işler ve yaşam güvenliği önlemleri göz önüne alındığında, eğlence merkezleri, […]
27/12/2024 tarihinde İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğe eklenen geçici maddeyle, iş cinayetlerinin ve afetlerin derin izler bıraktığı ülkemizde, İş Sağlığı ve Güvenliği sektörüne ne zaman patlayacağı belli olmayan bir bomba daha yerleştirildi. Üstelik 2013 yılında yürürlüğe giren 6331 sayılı İSG Kanunu içerisinde yer alan ve C sınıfı uzmanın B sınıfı gibi, B sınıfı uzmanın A sınıfı gibi çalışmasına imkan veren geçici maddenin 2025 yılı itibariyle kaldırılması sağlanmışken.
Yapılan değişikliğe göre yönetmeliğe eklenen geçici madde şu şekilde;
“GEÇİCİ MADDE 9- (1) (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle, çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde 31/12/2024 tarihi itibarıyla en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyenlerden son vize döneminde ihtar puanı veya askıya alma işlemi uygulanmamış olanlara, 31/3/2025 tarihine kadar başvurmaları halinde (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi EK-1’deki örneğine uygun olarak Genel Müdürlükçe verilir.
(2) (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle, tehlikeli ve/veya çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde 31/12/2024 tarihi itibarıyla en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyenlerden son vize döneminde ihtar puanı veya askıya alma işlemi uygulanmamış olanlara, 31/3/2025 tarihine kadar başvurmaları halinde (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi EK-1’deki örneğine uygun olarak Genel Müdürlükçe verilir.”
İlgili Yönetmelikte ise uzman olma ve bir üst sınıfa yükselme şartları şu şekildedir;
“MADDE 8 – (1) İş güvenliği uzmanlığı belgesinin sınıfları aşağıda belirtilmiştir:
a) (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;
1) (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,
2)……… EK-1’deki örneğine uygun olarak Genel Müdürlükçe verilir.
b) (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;
1) (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,
2)…….. EK-1’deki örneğine uygun olarak Genel Müdürlükçe verilir.”
Görüleceği üzere iş güvenliği uzmanlığında bir üst sınıfa geçme şartı yıla, eğitime ve sınava bağlanmış olan bir meslek grubunda, geçici bir madde ile sadece yıl şartı sağlayanlara sınırlı bir süre zarfında bir üst sınıfa geçme hakkı tanınacaktır. Üstelik yönetmeliğin ilgili maddesinde A sınıfına geçmek için B sınıfı olarak en az 4 yıl çalışmış olma şartı da geçici olarak 3 yıla indirilmektedir.
6311 Sayılı İSG Kanunu içerisinde 12 yıldır ertelenen başka bir madde ise az tehlikeli sınıfta yer alan işletmelerin İSG hizmeti almamasıydı. Artık çalışan sayısı 50’den az ve az tehlikeli işletmelerin de İSG hizmeti alması gerekiyor. İSG sektöründe güç sahibi olanlar piyasada yeterli sayıda uzman olmadığı rivayetini pompalayarak kanunun ilgili maddelerini ertelemeye çalıştılar. Bakanlık ise piyasada yeterli sayıda uzman olduğunu göstermek amacıyla sınavsız şekilde uzmanlık belgelerine geçişleri sağladı. Böylece uzmanlık sayıya indirgenmiş oldu. Zaten ülkemizde iş cinayetleri de sadece sayı değil mi?
Aşağıda yönetmelik geçici maddesi açıklandığı tarihteki ve 26/01/2025 tarihindeki uzman sayılarını İSG Katipten aldığım ekran fotoğrafları mevcut.
27/12/2024 tarihinde Uzman Sayıları (A: 23.451, B: 28.166, C: 93.796 )
26/01/2025 tarihinde Uzman Sayıları (A: 30.073, B: 26.277, C: 90.418)
Bu iki tarih arasında A sınıfı uzman sayısında yaklaşık 6600 kişi artışı olmuş ve B sınıfı uzman sayısında yaklaşık 2000 kişilik azalma olmuş. Bu iki fotoğraf arasında ise 08/12/2024 tarihinde ÖSYM tarafından yapılan İSG-2 sınavının sonuçları açıklandı. Aşağıda isgtv.com adresinden aldığım 2024 yılı İSG-1 sınavının sınav sonuç tablosu mevcut. İSG-2 sınav sonuçları için daha tablo hazırlanmamış ancak A sınıfında 600 civarında, B sınıfında 800 civarında, C sınıfında 1500 civarında uzmanın başarılı olduğu ifade ediliyor.
2024 İSG-1 Sınavı Başarı Tablosu
Tüm bu sayılara bakıldığında ortaya çıkan sonuç; B sınıfı uzman olan 6000 kadar kişi sınavsız, 600 kadar kişi sınavla A sınıfı uzman olmuş. C sınıfı uzman olan 4000 kişi kadar sınavsız, 800 kişi kadar da B sınıfı uzman olmuş. Sınavı kazanan kişilerden aynı zamanda yönetmelik şartlarını sağlayarak bir üst sınıfa sınavsız geçenlerde olduğu için çakışmalar olabilir, mükerrer durumları göz ardı ediyorum.
Duruma bakar mısınız? Bir tarafta 4 yıl B sınıfı uzmanlık yapmış, kursa gitmiş, sınava girmiş 600 kişi A sınıfı uzman oluyorken, bir tarafta kursa gitmeden, sınava girmeden sadece 3 yıl uzmanlık yaparak A sınıfı uzman olan 6000 kişi. Bir meslek dalında yetkinlik bu kadar baltalanabilirdi.
Yapılan değişiklik öncelikle ülkemizin İş Sağlığı ve Güvenliği politikasına zarar vermektedir. Şöyle ki;
1- 12 yıldır OSGB’ lerde yapılmayan denetimler nedeniyle sistemin açığından faydalanan kişiler uzmanlık belgesini kiralamakta, İSG-KATİP sisteminde bir firmaya atalı gözükmesine rağmen fiiliyatta saha denetimi yapmadan, eğitim vermeden, tehlike ve riskler konusunda danışmanlık vermeden kağıt üzerinde bu işi yapmaktadır. Bu kişilerin fiziksel olarak yapması gereken işleri, başka kimselere yaptırılarak da hem işin kalitesi oldukça düşürülmekte hem de haksız kazançlar doğmaktadır. Eğitim ve sınav şartları bu kimselerin elenmesini sağlarken şimdi yapılan değişiklikle bu kimselerin tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftaki yerlere kağıt üzerinde görevlendirilmesinin sürmesine imkan sağlanmıştır.
Örneğin B sınıfı İGU olan bir kişi maden sektöründe kağıt üzerinde görevlendirildi. Bu yıl itibariyle B sınıfı uzmanlar çok tehlikeli yerlere bakamayacak ve bu kişi maden sektörü gibi çok tehlikeli sektörlerden elenecekti. Şimdi yapılan değişiklikle bu kişi şayet 3 yılını çok tehlikeli sınıftaki bir işyerinde, hiç işyerini görmeden dahi doldurmuşsa A sınıfı İGU olacak ve maden, elektrik gibi çok tehlikeli sınıftaki yerlere yine kağıt üzerinde hizmet vermeye devam edecektir. Bu kişi aynı yönetmeliğin 8. maddesinde yer alan şartlardan 4 yıl görev zorunluluğu, A sınıfı İGU eğitimi almak ve ilgili sınavda yetkinliğini kanıtlamak şartlarını sağlamadan bir üst sınıfa geçecektir. Usulsüzlük ve kural tanımamazlık kazanan olacaktır. Ahlak ve etik dışı kazançlar ödüllendirilecektir.
2- ÖSYM Sınavına girerek görevinde yükselmek isteyen uzmanlar, sınavdan önce katılması zorunlu olduğu kurslara 15.000-20.000 TL gibi miktarlar yatırmaktadır. Aylarca sınava hazırlanıp büyük bir çoğunluğu sınavı kazanamıyor. Ancak yukarıdaki örnekte yer alan kişi 1 gün dahi sahada görev yapmadan geçici maddeyle bir üst sınıfa yükselirken, 2 yılını tehlikeli, 2 yıl 350 gününü çok tehlikeli sınıfta yer alan bir işletmenin sahasında geçirmiş B sınıfı uzman hem 4 yıl şartını, hem de kurs şartını sağlayacak ancak hem sınavı geçemediği için bir üst sınıfa yükselemeyecek hem de harcadığı para ve zaman ziyan olacak. Görüldüğü üzere sahada tecrübe ve yetkinliğin önemi bir kalemle silinmektedir. İş güvenliğinde yetkinliğin azalması ülkenin emekçileri adına büyük bir tehlikedir.
3-Ülkemizin kanayan yaralarından biri olan iş kazalarının önlenmesi adına İş Güvenliği Uzmanının danışmanlığı çok önemli bir roldedir. Uzmanların bu nedenle yetkinliğini kanıtlaması gerekmektedir. Bunun yolu sınavdır ve sınavsız olarak kimseye hak etmediği bir ünvan verilmemelidir. Ülkemizde öğretmenler baş öğretmen olurken, akademisyenler Doçent, profesör olurken çeşitli şartlar ve yetkinlikler aranıyor. Düşünün ki bu meslek gruplarında yönetmelik değişikliği yapılıyor ve 3 yıl görev yapmışlara şartsız ve sınavsız olarak, profesör ve başöğretmen olma hakları tanınıyor. Bu geçici madde çalışanların kendini geliştirmesini ve yetkinliğini artırmasını değil başarısızlığı teşvik ediyor. Uzmanlar arasında iş barışını tehlikeye atıyor, mesleki bölünmelere sebep oluyor. Sınavda başarılı olanlar kendini kandırılmış hissediyor.
4- Yapılan bu değişiklik o kadar düzensiz hazırlanmıştır ki, 08/12/2024 tarihli sınavdan geçemeyenler bir üst sınıfa yükselemezken, 07/12/2025 tarihinde yapılacak ÖSYM İş Güvenliği Uzmanlığı sınavına şimdiden hazırlananlar varken, belli bir kesim ne kursa giderek ne de sınava girerek ayrıcalıklı bir kesim olarak bir üst sınıfa yükselecektir. İş güvenliği gibi önemli bir hususta iş cinayetlerinin önlenmesi adına çalışmalar yapan ve işçi kesiminin derdiyle dertlenen uzmanlar, bir de kendi meslektaşları arasında yerinde bir tabirle “alaylı-okullu” ayrımına gidecektir.
5- OSGB patronları ve işverenler elde edecekleri uzman bolluğu sayesinde uzmanların sosyal hak ve imkanları ile maaşlarını insanca yaşama sınırının altına çekecektir. Yapılan değişiklik sermaye düzeninden yana, işçi olarak çalışan İGU’lar için uzun vadede kayıplara neden olacaktır.
6- Geçici yönetmelikte belirlenen ve neye göre hesaplandığı/tespit edildiği anlaşılamayan “31/12/2024 tarihi itibarıyla en az üç yıl” ifadesi davalara neden olacaktır. Uzmanlık sınav sonuçları Ocak ayı ilk haftasında açıklandığı için her uzman yeni unvanını o tarihte almaktadır. Bu durumda 31/12/2024 değil de örneğin 03/01/2025 tarihinde en az 3 yıl şartını sağlayan pek çok uzman bulunmaktadır. Doğal olarak bu meslektaşlarımızda 3 günle bir üst sınıf belgesini alma hakkını kaçırmışlardır ve mahkemelerde haklarını arayacaklar. Görüldüğü üzere plansız programsız yapılan ve haksızlıklar yaratan bir uygulama, kendi içinde de haksızlıklar barındırmaktadır. Kime göre 31/12/2024 tarihi belirlendi ve hangi bilimsel veriye göre en az 3 yıl şartı kondu anlamak mümkün değildir.
7- Hazırlanan bu geçici yönetmelik herhangi bir dayanağa sahip olmadığı için ileri bir tarihte yinelenmesi mümkündür. Örneğin Temmuz ayında bir duyuru yapılsa ve “18/07/2025 tarihi itibarıyla en az 2 yıl 7 ay” ifadesi konulsa, bu ifadeye istinaden üst sınıf belgeleri dağıtılsa artık kim ne diyebilir ki? Eğer yargıdan bir iptal gelmezse Bakanlığın elinde geçici madde yetkisi oluşmuş durumda.
27/12/2024 tarihinde İGU Yönetmeliğine konan bu geçici madde garabetine karşı İSG sektörü mutlaka ses yükseltmeli ve yargı kanallarına hızla başvurular yapılmalıdır. Bu madde iptal edilemezse İş Güvenliği sadece “sayılardan” ibaret olacaktır. Uzmanın yetkin rehberliği yoksa birileri önlemler için maliyetten kurtulurken, birileri yine iş cinayetlerine kurban gidecek. Kim bilir belki de sektörde yetkinlik, kabiliyet ve başarı önemli değildir. Önemli olan kağıtlardır. Bazen A4 beyaz, bazen arkasında Atatürk resmi olanlar. Hatta muteber olanı rengi yeşil olanlar.
1. www.isgtv.com
2. www.mevzuat.com